Tadeusz Konwicki // Modern droomboek (Meulenhoff)

Modern droomboek
 

Van de Poolse schrijver Tadeusz Konwicki (1926) zijn bij Meulenhoff in de afgelopen jaren vijf boeken verschenen: Modern droomboek, Het Poolse complex, Maansopgangen en maansondergangen, Niets of niets en, dit najaar, Onderaardse rivieren, ondergrondse vogels. De uit 1963 daterende roman Modern droomboek kan worden beschouwd als een van de hoogtepunten uit de moderne Poolse literatuur.
In dit boek beschrijft Konwicki de uitwerking die de politieke en sociale omwentelingen in Polen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog op leven en bewustzijn van de mensen gehad hebben - of juist niet hebben gehad. Modern droomboek begint met de schildering van een mislukte zelfmoordpoging van de verteller, die die herfst in een eenzaam deel van Polen doorbrengt. Uit flash-backs blijkt dat de held in de oorlog in het ondergrondse Nationale leger heeft gevochten, aanvankelijk tegen de Duitse bezetters, daarna tegen de 'bevrijdingslegers' van de Sovjetunie. Na de oorlog sluit hij zich aan bij de Communistische Partij als het nieuwe politieke ideaal, om jaren later tot de ontdekking te komen dat hij, juist vanwege dit ideaal, medeverantwoordelijkheid draagt voor vele misdaden. De verteller gaat op zoek naar zijn verleden om op die manier met zijn schuldgevoelens af te rekenen en komt zo terecht in een afgelegen provinciestadje. Hij voelt zich vervreemd van de inwoners, die in hun desolaat bestaan hun toevlucht zoeken in extatische bijeenkomsten van een religieus karakter. Op het
dramatische hoogtepunt van de roman staat de bevolking op het punt de hoofdpersoon als een 'duivelse communist' te lynchen; zoals zo vaak bij Konwicki ontsnapt de held en begint aan een onwerkelijke, spookachtige zoektocht.
• Voor menig lezer bevat Modern droomboek zoniet een aanklacht, dan toch een klacht, uit naam van ' allen die in Polen gehandeld hebben met de beste morele drijfveren en verzeild zijn geraakt in een moeras van alles doordringende dubbelzinnigheid, waar de grens tussen goed en kwaad vervaagd is. - Czeslaw Milosz.

Deze editie van Modern droomboek verschijnt, te zamen met een informatieboekje over Tadeusz Konwicki, in de reeks Literair Moment, een gezamenlijk initiatief van de literaire boekhandel en Uitgeverij Meulenhoff.